Jongeren

Persoonlijkheid zegt iets over wie je bent en wat jou kenmerkt. Elke persoonlijkheid wordt gekenmerkt door een combinatie van eigenschappen. Deze zijn in grote mate al vastgelegd in onze aanleg en door ervaringen die we meemaken, zullen sommige eigenschappen sterker op de voorgrond komen. 

Aanpassen of niet

Belangrijk is dat je je als persoon flexibel kunt aanpassen aan een veranderende omgeving, terwijl je toch jezelf blijft. Je blijft vriendelijk tot het punt dat er teveel van je wordt gevraagd. Dan ga je op je strepen staan. 
Kinderen leren van hun verzorgers om capaciteiten te ontwikkelen waarmee je je kunt aanpassen en voor jezelf leert zorgen. Deze capaciteiten dienen om zowel jezelf als relaties met anderen te reguleren, je eigen behoeftes te onderkennen, emoties te herkennen en uitdrukken en om je veilig te voelen in een relatie met anderen. Wie deze psychologische capaciteiten ontwikkelt, heeft een veerkrachtige persoonlijkheid.

Persoonlijkheidsproblemen

Persoonlijkheidsproblemen ontstaan wanneer mensen tijdens hun kindertijd en jeugd deze kwaliteiten, waarmee ze zich flexibel kunnen aanpassen, onvoldoende ontwikkelen. Vaak komt dit door een combinatie van aanleg en gebeurtenissen die iemand meemaakt. Mensen missen daardoor het vermogen om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden en bepaalde karaktertrekken komen scherp op de voorgrond. 

Persoonlijkheidsstoornis

Bij een persoonlijkheidsstoornis is er in ernstige mate sprake van beperkingen in de mate waarin iemand zichzelf en zijn/haar relaties met anderen kan hanteren en reguleren, waardoor het vermogen om zich flexibel aan te passen, ernstig verstoord wordt en bepaalde trekken erg scherp op de voorgrond komen te staan. Verder spreek je pas van een persoonlijkheidsstoornis als dit zich gedurende langere tijd voordoet, in verschillende situaties en als iemand daar ernstige gevolgen van ondervindt in zijn/haar sociale of beroepsmatige (school) leven. Tenslotte moet het in eerste instantie een probleem zijn in iemands persoonlijkheid, en niet bijvoorbeeld het gevolg van een hersenbeschadiging of van een andere beperking, zoals autisme of lage begaafdheid.

Borderline PS bij jongeren

De bekendste persoonlijkheidsstoornis is wellicht de borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Niet alleen volwassenen kunnen gediagnosticeerd worden met BPS; pas je de criteria van een borderline-persoonlijkheidsstoornis toe op jongeren tussen ongeveer 13 en 18 jaar, dan onderscheid je daarmee een kwetsbare groep jongeren. Deze jongeren hebben als volwassenen ook een verhoogd risico op allerlei vormen van psychische problematiek. Verder zullen deze jongeren sneller afhaken uit opleidingen, moeilijker vriendschappen en intieme relaties kunnen opbouwen en vaker negatieve ervaringen meemaken. De kenmerken van bps beginnen zich meestal te manifesteren tussen 12 en 14 jaar. De eerste symptomen worden vaak gezien op het gebied van emoties en gedrag: jongeren kunnen hun emoties niet meer reguleren en laten impulsief gedrag zien. Symptomen zoals zelfverwonding zullen vaak op hun hoogtepunt zijn tussen 14 en 16 jaar. De heftigheid neemt wat af naarmate iemand ouder wordt, dan komen de relationele problemen wat meer op de voorgrond. 

Het belang van vroegsignalering

Een borderline persoonlijkheidsstoornis is zelden vanaf de eerste symptomen zeer ernstig. Doorgaans zullen de problemen zich steeds meer gaan uiten in de loop van de puberteit of adolescentie. Als ‘volwassen’ aandoening is BPS vaak wel een ernstige aandoening. Niet eens omdat de symptomen van borderline zelf dan ernstiger zijn, maar wel omdat de patronen langer bestaan en steeds meer invloed gaan uitoefenen op allerhande levensgebieden, waardoor iemand niet alleen sociaal-maatschappelijk veel problemen gaat ondervinden, maar ook andere aandoeningen zal ontwikkelen, zoals depressies, middelengebruik of eetproblematiek. Het vroeg signaleren van problemen is belangrijk omdat de aandoening nog in ontwikkeling is. 

Innovatie

Publicaties

Contact

  • Hutsebaut, J & Hessels, CJ (2017). Klinische stadiëring en vroege interventie bij borderline persoonlijkheidsstoornissen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 59, 3, 166-174.
  • Chanen AM, McCutcheon L. (2013). Prevention and early intervention for borderline personality disorder: current status and recent evidence. British Journal of Psychiatry, 202, 24-29.
  • Chanen AM, Thompson, K. (2015). Borderline personality and mood disorders: risk factors, precursors, and early signs in childhood and youth. In: Borderline personality and mood disorders. New York: Springer, 155-174.
  • Hessels CJ, van Aken MAG. (2014). HYPE: helping young people early. Vroeginterventie voor adolescenten met kenmerken van borderline persoonlijkheidsstoornis. Kind en Adolescent Praktijk, 13, 38-45.
  • Newton-Howes G, Clark LA, Chanen A. (2015). Personality disorder across the life course. The Lancet, 385, 727-734.
  • Verbeke, L., De Clercq, B., Van der Heijden, P., Hutsebaut, J., & van Aken, MAG. (2015). The Relevance of Schizotypal Traits for Understanding Interpersonal Functioning in Adolescents With Psychiatric Problems. Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment.
  • Hessels, C.J., & Van Aken, M.A.G. (2014). ‘Helping Young People Early’, meer dan alleen een HYPE?! Vroeginterventie voor adolescenten met kenmerken van borderline persoonlijkheidsstoornis. Kind en Adolescent Praktijk, 1, 38-45.
  • Van Aken, M.A.G., Hessels, C., Heijden, P.T. van der (2013). Persoonlijkheid van adolescenten: normale ontwikkeling en pathologie. De Psycholoog, 48 (3), 48-56.